Wolna powierzchnia cieczy

Nazwę wolnej nadajemy tej części powierzchni cieczy, która nie dotyka ścian naczynia, zawierającego tę ciecz.

Doświadczenie. Mam w zlewce wodę, której wolna powierzchnia, albo zwierciadło, jest płaska i pozioma. Pochylam zlewkę, zwierciadło nadal pozostaje poziome, nadchodzi jednak chwila kiedy wolna powierzchnia wody dosięga brzegu zlewki. Gdy zlewkę pochylimy bardziej, woda spada, przy tym możemy ją zbierać do innej zlewki, flaszki, kolby czy probówki, przy czym woda przybiera kształt tych naczyń.

Możemy sobie wytworzyć pewne pojęcie o ciekłym stanie skupienia, wsypując do zlewki drobnego śrutu ołowianego. Kuleczki rozpościerają się tak, iż powierzchnia ich przybiera kształt poziomej; lekkie uderzenia w ściankę naczynia sprowadzają taki rezultat. Przy pochylaniu naczynia kuleczki zsuwają się i podobnie jak wodę, można je skupić w innym zbiorniku. Im drobniejsze są ziarnka ołowiu, tym większe jest podobieństwo do cieczy.

Materie w postaci suchego proszku, jak piasek, mąka, kwiat siarkowy, sól, cukier itp. zachowują się w sposób podobny.

Z powodu takiej ruchliwości cieczy wyobrażamy sobie, że składa się ona z licznych bardzo drobnych cząsteczek, przystających do siebie wzajemnie tak słabo, że zsuwają się one po sobie już pod wpływem najmniejszych sił.

Zauważmy jednakże, że między stanem skupienia stałym a ciekłym istnieje szereg stanów pośrednich: olej, syrop, melasa, smoła, masło, galareta – oto przykłady takich pośrednich stanów skupienia.