Wyznaczenie ciężaru właściwego

Zasada Archimedesa daje nam dogodny sposób wyznaczenia ciężaru właściwego ciała stałego lub ciekłego. Wiemy już, że, chcąc określić ciężar właściwy, winniśmy mieć: 1. ciężar ciała; 2. objętość ciała. Zważywszy jednak, że 1 gram wody ma objętość 1 cm3, mamy przecież w ciężarze wody przez ciało wypartej zarówno objętość wody, jak i objętość ciała; wystarczy więc dla oznaczenia ciężaru właściwego ciała stałego podzielić liczbę wskazującą ciężar ciała przez liczbę wskazującą ciężar wody przez nie wypartej. Pomiaru dokonać można bądź według bądź też, jak podano niżej.

Gdy chcemy wyznaczyć ciężar właściwy jakiejś cieczy, np. alk. skażonego, nafty, oleju, roztworu soli, to wówczas mierzymy jedynie parcie, jakiego doznaje jakieś ciało stałe, zwane tu nurkiem (kamyk, szkło, metal) przy zanurzeniu do badanej cieczy, a następnie do wody. Parcie pierwsze jest miarą ciężaru (P) badanej cieczy w objętości nurka, a parcie drugie P daje objętość nurka, iloraz więc tych dwu liczb wskaże cięż. wł. cieczy. Na płycie A zlewka z badaną cieczą oraz zanurzony do niej na nici nurek (kamyk), na płycie B śrut dla równowagi. Usuwamy teraz nurka, a dla przywrócenia równowagi kładziemy na A odważniki; ich ciężar daje nam liczbę P. Gdy to samo powtórzymy z wodą, otrzymamy liczbę V.